Μια καλοκαιρινή μέρα ο Viktor Kazachenko ταξίδευε από ένα μικρό χωριό στις στέπες του Βόρειου Καζακστάν στην πλησιέστερη πόλη. Αλλά δεν έφτασε ποτέ. «Ο εγκέφαλός μου σταμάτησε να λειτουργεί. Αυτό ήταν. Δεν θυμάμαι τίποτα». Ο Kazachenko είχε χτυπηθεί από τη «νόσο του ύπνου», η οποία πλήττει την περιοχή Kalachi και το απομακρυσμένο χωριό που βρίσκεται περίπου 300 χλμ από τη πρωτεύουσα του Καζακστάν, Αστάνα. Σε αυτό το χωρίο οι κάτοικοι φοβούνται να κοιμηθούν.
Με αυτήν τη μαρτυρία ξεκινά το ρεπορτάζ του Guardian για τη μυστήρια, όπως χαρακτηρίζεται, ασθένεια που έχει κάνει την εμφάνισή στο χωριό και η οποία έχει ρίξει σε κώμα όχι μόνο κατοίκους της περιοχής, αλλά και επισκέπτες.
Ο κ. Kazachenko κοιμήθηκε στις 28 Αυγούστου και ξύπνησε στις 2 Σεπτεμβρίου στο νοσοκομείο. Όπως εξηγεί, μιλώντας στο EuroasiaNet.org, δεν έχει καμία μνήμη για όσα συνέβησαν, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως έπεσε σε βαθύ ύπνο ενώ οδηγούσε τη μοτοσικλέτα του, με συνεπιβάτη τη σύζυγό του, και φυσικά μόνο από θαύμα δεν τραυματίστηκε σοβαρά.
Αφού ξύπνησε –και για αρκετά μεγάλο διάστημα μετά– ο κ. Kazachenko είχε αρκετά προβλήματα, όπως δυνατούς πονοκεφάλους, υψηλή αρτηριακή πίεση κ.ά. «Για περίπου έξι μήνες δεν ήξερα πού να ακουμπήσω. Με επηρέασε πνευματικά. Είμαι διαρκώς σε εγρήγορση».
Τα πρώτα περιστατικά και οι έρευνες των επιστημόνων
Η περίεργη αυτή νόσος χτύπησε την περιοχή την άνοιξη του 2013 και αρχικά νόσησαν 120 κάτοικοι, δηλαδή περίπου το 1/4 του πληθυσμού της περιοχής. Τα δύο τελευταία περιστατικά καταγράφηκαν την 1η Μαρτίου και πλέον ο αριθμός πολιτών που έχουν επηρεαστεί έχει φτάσει τους 152, ενώ αρκετοί κάτοικοι της περιοχής έχουν πέσει σε κατάσταση βαθύ ύπνου περισσότερες από δύο φορές.
«Ζούμε όλοι με τον φόβο πως θα μας πάρει ο ύπνος», δηλώνει η Tatyana Shumilina, εκφράζοντας τη σκέψη όλων των κατοίκων του χωριού.
Η «νόσος του ύπνου», όπως τη χαρακτηρίζει ο Guardian, απασχολεί έντονα γιατρούς και επιστήμονες, οι οποίοι εκπονούν διάφορα τεστ, προκειμένου να διερευνηθεί εάν στην περιοχή υπάρχουν αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας, μονοξειδίου του άνθρακα, ραδόνιο και άλλες τοξικές ουσίες ή βαρέα μέταλλα που θα μπορούσαν να έχουν σχέση με το φαινόμενο. Αποφάνθηκαν όμως πως η ακτινοβολία είναι εντός των επιτρεπτών ορίων.
Τον Ιανουάριο ο Sergei Lukashenko, διευθυντής του Ινστιτούτου του Εθνικού Πυρηνικού Κέντρου για την ασφάλεια της ακτινοβολίας, αναγνώρισε ότι σε ορισμένα από τα σπίτια των κατοίκων που επλήγησαν καταγράφηκαν επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα δέκα φορές υψηλότερα από τα επιτρεπτά. Αυτό, όπως είπε, θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια συμπτώματα με την «ασθένεια του ύπνου». Οι απαντήσεις όμως που έδωσε δεν φάνηκαν να είναι επαρκείς.
Η κυβέρνηση του Καζακστάν παρακολουθεί το φαινόμενο και έχει ήδη συσταθεί μια επιτροπή για τον συντονισμό της έρευνας που διεξάγεται. Μέχρι τα τέλη του 2014 είχαν διενεργηθεί περισσότεροι από 20.000 εργαστηριακοί και κλινικοί έλεγχοι (στον αέρα, το έδαφος, το νερό, τα τρόφιμα, τα ζώα, τα οικοδομικά υλικά και στους ίδιους τους κατοίκους). Οι έρευνες όμως συνεχίζονται, αφού μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σαφή αποτελέσματα.
Ακόμη και οι εξετάσεις των ασθενών στα νοσοκομεία της Αστάνα, όπου μεταφέρονται όσοι πέφτουν σε βαθύ ύπνο, δεν έχουν προσφέρει αξιοποιήσιμα ευρήματα και έτσι η κυβέρνηση έχει απευθυνθεί στη διεθνή ιατρική κοινότητα για βοήθεια.
Οι κάτοικοι υποπτεύονται το ορυχείο ουρανίου
Παρά την έλλειψη επιστημονικών απαντήσεων, οι κάτοικοι πιστεύουν πως έχουν την απάντηση. Αρκετοί εκτιμούν πως η αιτία είναι ένα εγκαταλελειμμένο ορυχείο το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Πρόκειται για το ορυχείο Krasnogorskiy, στο οποίο επί Σοβιετικής Ένωσης εργάζονταν χιλιάδες Ρώσοι, οι οποίοι ειδικεύονταν στην εξόρυξη ουρανίου, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την τροφοδοσία των σοβιετικών πυρηνικών όπλων και των ενεργειακών εγκαταστάσεων της χώρας. Πλέον είναι ένα ορυχείο-φάντασμα, αφού εγκαταλείφθηκε σταδιακά από το 1990. Σήμερα στην περιοχή γύρω από το ορυχείο ζουν μόνο μερικές δεκάδες οικογένειες. Ωστόσο, κανένα από τα μέλη αυτών των οικογενειών δεν έχει πέσει σε βαθύ ύπνο, ενώ δεν υπήρξε ποτέ καμία αναφορά πως κάποιοι εκ των μεταλλωρύχων βίωσαν κάτι ανάλογο.
Σκέψεις για την απομάκρυνση των κατοίκων
Ο δήμαρχος, Asel Sadvokasova, ο οποίος έχει πέσει και αυτός θύμα της «νόσου του ύπνου», τονίζει πως θα πρέπει να ληφθούν άμεσα και στοχευμένα μέτρα και ο ίδιος προτείνει τη λύση της μεταστέγασης των κατοίκων. Ήδη μάλιστα 100 κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει την περιοχή, αλλά παραμένουν σε αυτήν άλλοι 425 πολίτες. Όπως τονίζει ο δήμαρχος, η μετεγκατάσταση γίνεται εθελοντικά, αλλά, όπως φαίνεται, κάποιοι εκ των κατοίκων αντιστέκονται.
«Δεν πάω πουθενά», λέει ένας εκ των κατοίκων της περιοχής. «Γιατί να φύγω; Ζω εδώ επί 40χρόνια. Εδώ θα πεθάνω». Η σύζυγός του, Raisa, δηλώνει επίσης πως δεν θέλει να φύγει. «Ζω σε αυτό το σπίτι εδώ και 20 χρόνια. Ζω σε αυτόν τον δρόμο εδώ και 60 χρόνια. Τώρα, πού θα με στείλουν; Τι με περιμένει εκεί;».
